W XVII wieku Holandia była republiką mieszczańską i protestancką. Mecenasami artystów w tym kraju było bogate mieszczaństwo. Nie było w tym kraju malarstwa dworskiego. Znikoma liczba holenderskich malarzy uprawiała malarstwo religijne i to wyłącznie na potrzeby prywatne. W XVII-wiecznej Holandii bardzo mocno rozwinęło się za to malarstwo realistyczne.
Malarstwo portretowe
Ten typ malarstwa rozwinął się w XVII wieku w Holandii wyjątkowo mocno. Nie przypominało ono jednak idealistycznych portretów dworskich, które powstawały w innych krajach ówczesnej Europy. Były one bardzo realistyczne, oparte na wiernych studiach z natury. Postacie na portretach przedstawiano zawsze w ciemnych, prostych strojach z białymi kryzami lub kołnierzami. Specyficznym dla Holandii rodzajem portretu są portrety zbiorowe grup zawodowych. Tego typu portrety zamawiano do siedzib lekarzy, radnych miasta, bractw strzeleckich, dla bardziej znaczących członków cechów. Pierwsze tego typu portrety były bardzo sztywne, z manierą tą zerwał Frans Hals. Mistrzem zarówno indywidualnych jak i grupowych portretów był Rembrandt.
Malarstwo pejzażowe
Na obrazach holenderskich mistrzów pędzla z XVII wieku uwiecznione zostały rodzime krajobrazy. Powstawały one na podstawie realistycznych obserwacji i wiernie odtwarzały motywy charakterystyczne dla krajobrazu tego kraju: miotane wiatrem drzewa, szeroki, wilgotne lasy, leniwie płynące rzeki i morskie wybrzeża. Obrazy malowano głównie w jednolitych tonacjach: zielonkawych, brunatnych lub żółtoszarych. Wybitni przedstawiciele malarstwa pejzażowego to między innymi: Jan van Goyen, Jacob van Ruisdael.
Martwa natura
Zamiłowanie do malowania drobnych, pięknych przedmiotów, naczyń, kwiatów przejawiało się w sztuce niderlandzkiej już w wieku XVI. W wieku XVII martwe natury stały się specjalnością malarzy holenderskich i flamandzkich. W tym pierwszym kraju najbardziej popularne było przedstawianie stołu ze skromnym w połowie przerwanym posiłkiem lub z zastawą stołową. Mistrzem tego gatunku był między innymi Pieter Claesz.