Polskie malarstwo XIX-wieczne związane jest bardzo mocno z panującą wówczas sytuacją polityczną. Polska pozostawała pod zaborami, polscy adepci malarstwa wiedzę zdobywali lub uzupełniali głównie więc na zagranicznych uczelniach.
Artur Grottger
Jednym z przedstawicieli polskiego malarstwa XIX wieku jest Artur Grottger (1837-1867). Ojciec przyszłego artysty posiadał malarskie wykształcenie i od najmłodszych lat zaznajamiał Artura z arkanami malarstwa. Edukację plastyczną Grottger uzupełnił studiując we Lwowie pod kierunkiem Jana Maszkowskiego. Studiował także w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie i na wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zasłynął między innymi jako autor cykli rysunkowych – „Warszawa I”, „Warszawa II” oraz „Polonia i Lituania”. Dobrze zapowiadającą się karierę przerwała ciężka choroba. Artur Grottger zachorował na gruźlicę, zmarł mając zaledwie 30 lat.
Jan Matejko
Jest najbardziej znanym polskim malarzem XIX wieku. Kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Krótko przebywał w Monachium i w Wiedniu. Jest autorem przede wszystkim obrazów o tematyce historycznej. Pierwszym jego dziełem był portret Stańczyka – błazna króla Zygmunta Starego. Matejka był doceniany przez współczesnych – co wśród artystów jest raczej rzadkością. Wielokrotnie nagradzano go w Paryżu. Jan Matejko namalował między innymi: „Kazanie Skargi”, „Rejtan – upadek Polski”, „Stefan Batory pod Pskowem”, „Bitwę pod Grunwaldem”. Uczniem Jana Matejki był między innymi Stanisław Wyspiański.
Józef Chełmoński
Tematyka jego obrazów związana jest z polską i ukraińską wsią. Wielki sukces odniósł na wystawie w Paryżu w 1878 roku, na której zaprezentował obraz: „Czwórka spienionych koni na śniegu”. Inne znane obrazy jego pędzla to: „Babie lato”, „Odlot żurawi”, „Bociany”. Nie potrafił unieść ciężaru sławy, która spadła nie niego szczególnie po śmierci Jana Matejki. Zmarł w swojej samotni w Kuklówce Zarzecznej – wsi położonej w obecnym powiecie żyrardowskim. Wspomniany już obraz „Bociany” Chełmoński namalował właśnie w Kuklówce.